Speuld, het boerendorpje onderaan de Drieërberg bij Ermelo, verandert in rap tempo. Op dit moment zijn vier boeren bezig om te sluiten. Jelle en Marianne Bakker waren afgelopen week in het nieuws omdat ze hun kalkoenbedrijf beëindigen. Tegenover ’t Speuldje langs de Garderenseweg stopt een kalverhouder, verderop houdt een boerenbedrijf er mee op en op het Leuvenumseveld een ander.

Op de vrijkomende erven komen woningen en wat schuren. Overgebleven weilanden worden omzoomd door paardenhekken. Zoals Jelle Bakker het in de Stentor verwoordde: “de verstedelijking neemt toe”.

In de landelijke pers ging het slechts over het vermeende ‘grote geld’, ‘follow the money’. Bijna niemand heeft het over het leed achter zulke bedrijfsbeëindigingen. Zorgen voor dieren is een levenstaak. Voeren, regelen, nakijken, zorgen en oogsten bepaalde als kind het ritme al, sommige erven zijn meer dan een eeuw in de familie. Stoppen is een hele grote beslissing.

Speuld wordt groot

Voor Speuld hebben deze veranderingen gevolgen: de verstedelijking neemt inderdaad toe. In plaats van kalkoenen komen er 11 woningen. Langs Garderenseweg 154 wordt 1.500 m2 aan bedrijfsgebouwen neergezet (voor een caravan- en camperstalling), worden negen woningen gerealiseerd en een kampeerterrein voor maximaal 30 campers.Het traject voor twee andere agrarische bedrijven is pas net op gang.

Boerderijen die de afgelopen jaren verkocht zijn werden verbouwd tot landelijke gelegen villa’s. Speuld is chique.

Heeft Speuld nog boeren over?

Klaremelk houdt twee bedrijven. Langs de Leuvenumseveldweg zit Schouten, die lijkt niet te stoppen, Bouwers in Houtdorp blijft zitten en Essenburg, een kippenboer van 85+, heeft het goed naar de zin.

Een afname van 50% in een half jaar. “Straks moeten we koeien subsidiëren om het Hollands landschap in stand te houden” appte iemand tijdens ons onderzoeksrondje.

Je kunt er nostalgisch over doen en dat is niet eens heel onterecht. Bekijk je clean wat voor veranderingen de buurtschap Speuld gedurende de afgelopen 15 jaar heeft doorgemaakt dan zie je het wat beter: het is totaal veranderd.

Overal is het proces gaande. In een agrarisch gebied als het Vechtdal, waar eerder weiland na weiland vol stond met melkvee, zie je boeren vertrekken. Een demografische verandering van formaat en locals komen er nauwelijks aan te pas.

Wim Sonneveld zat er in 1965 niet ver naast toen hij zong:

“Wat leefden ze eenvoudig toen
In simp’le huizen tussen groen
Met boerenbloemen en een heg
Maar blijkbaar leefden ze verkeerd
Het dorp is gemoderniseerd
En nou zijn ze op de goeie weg”

Zo bezien heeft Speuld het lang uitgehouden als geïsoleerde buurtschap langs de hei. Een ‘hamlet’ onder aan de berg, benoemt Wikipedia de plek.

2021: 790 inwoners

Je treft in Speuld weinig voorzieningen, de supermarkt is al jaren dicht. De school, en daar zo’n beetje naast ’t Speuldje (de cafetaria/kroeg/ontmoetingsplek). Samen zijn ze het alles van Speuld. Er staat ook een brievenbus en een bushokje.

Komen er 30 woningen bij op de oude erven dan kan het inwonertal van Speuld zo maar met een kwart groeien. Of er voorzieningen extra komen? Het lijkt economisch onhaalbaar al achten we ‘t Speultje ondernemend genoeg om er een minisuper bij te gaan draaien.

Er komt een noodpunt in de Speulderbrink en er zijn twee AED’s in de buurtschap (dat was voor ons even zoeken maar de burgemeester wist het). Voor boodschappen blijven inwoners reizen naar Garderen, Uddel of Ermelo.