Het lijkt soms alsof wethouders vooral dienen als politieke bliksemafleider. Ze verdedigen plannen die grotendeels op het gemeentehuis zijn voorbereid, terwijl de ambtelijke organisatie hen strak probeert te regisseren. Toch is het wethouderschap geen overbodige bestuurslaag maar juist een functie die bestaat “omdat” politiek en ambtelijke professionaliteit elkaar voortdurend bijten.
“Ambtenaren schrijven het beleid; wethouders moeten het verkopen.” Achter die simpele rolverdeling gaat een complexer mechanisme schuil. Ambtenaren hebben de expertise, maar ze hebben geen mandaat van de inwoners. Wethouders hebben dat wél, uit de laatste verkiezingen rolde dat hun partij een wethouder mocht leveren.
Een wethouder maakt politieke keuzes
Die wethouder moet vervolgens politieke keuzes maken, keuzes die nooit neutraal zijn. Wie krijgt geld, wie moet wachten, welke prioriteiten stelt Ermelo? Keuzes waar geen beleidsnota uit volgt zonder een bestuurlijk akkoord dat politiek te verklaren is. Het College van Burgemeester & Wethouders is immers ontstaan door de coalitie van partijen die vier jaar willen samenwerken.
Toch voelt de rol, ook in Ermelo, regelmatig ongemakkelijk. Wethouders maken formeel deel uit van de gemeentelijke organisatie maar staan er in de praktijk ook weer buiten. Ze moeten sturen zonder te micromanagen, verbinden zonder onderdeel te worden van het apparaat dat ze geacht worden te controleren.
Die spanning leidt regelmatig tot bestuurlijke schuurplekken, zichtbaar bij dossiers waar de raad ontevreden is, de samenleving zich niet gehoord voelt, of de wethouder klem komt te zitten tussen politieke beloftes en ambtelijke haalbaarheid.
Weerbarstige realiteit
Het voortdurend balanceren tussen politieke druk, een enorme informatie- en beleidsstroom en de weerbarstige realiteit van uitvoering maakt het wethouderschap tot een zware baan. Dagelijks liggen er grote hoeveelheden documenten, adviezen en vertrouwelijke stukken die verwerkt moeten worden.
Dat vraagt niet alleen politieke scherpte maar ook een integere en zorgvuldige houding, juist omdat elke keuze gevolgen heeft voor inwoners, organisaties en de gemeentelijke uitvoering. Ook moeten wethouders zorgen dat besluiten van de gemeenteraad daadwerkelijk landen binnen een organisatie die zelf onder hoge werkdruk staat en vaak worstelt met financiële of personele capaciteit.
Daar komt nog bij dat de politieke context instabieler wordt. Wisselende meerderheden, een kritische raad en een groeiende maatschappelijke polarisatie vergroten de druk op wethouders die permanent op zoek moeten naar haalbare oplossingen én politieke steun. Het is precies die spanning — tussen wat politiek wordt gevraagd en wat uitvoerbaar is — die het werk zo kwetsbaar maakt.
Dat wethouders snel kunnen sneuvelen hoort erbij. Daarom zijn ze ook snel vervangbaar, zoals laatst toen Sarath Hamstra naar de Tweede Kamer vertrok. De gemeenteraad kan een wethouder zelfs wegsturen. In een democratie moet iemand aanspreekbaar zijn als het misgaat, zo blijft de politieke verantwoordelijkheid levend. Ook als het beleid grotendeels door ambtenaren wordt voorbereid.
Wethouders zijn onmisbaar
Het klinkt paradoxaal, maar juist dát maakt wethouders onmisbaar. Ze vormen het scharnier tussen de technische logica van het gemeentehuis en de politieke realiteit van de samenleving. Zonder die politieke schakel kan Ermelo wellicht efficiënter werken, maar minder democratisch.
De vraag is dus niet of wethouders nog wel nodig zijn, maar hoe hun rol begrijpelijk en zichtbaar gehouden wordt in een gemeente waar de ambtelijke machine steeds professioneler draait — en de politiek soms moeite heeft het ritme bij te benen.
Onder spanning
Financiële druk, zeker in het sociaal domein, verscherpt. Moet elke extra euro drie keer worden omgedraaid dan wordt het moeilijker om ambities waar te maken zonder dat de samenwerking tussen organisatie, college en raad onder spanning komt te staan.
Wethouders zijn daardoor geen bliksemafleiders maar noodzakelijke schakels in een systeem dat complexer en veeleisender wordt. Ze verbinden politieke keuzes met praktische uitvoering en houden democratische legitimiteit overeind in een tijd waarin beleidsvorming technischer wordt. Juist daarom verdienen ze niet alleen scherpe controle maar ook begrip voor de omstandigheden waarin ze moeten werken.
Foto gemaakt tijdens de beëdiging van de wethouder van Sport, Onderwijs & Sociaal Domein, Erik van der Weide, op 12 november 2025
Ontdek meer van DE ERMELOSCHE COURANT - Wij zijn Ermelo
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
