Het Interactie-onderzoek: “Er zijn nog veel kansen te benutten”

Het afgelopen jaar ontstond onrust rondom Sportbedrijf Interactie, de gemeentelijke BV die sportactiviteiten houdt, sportles geeft, aan cultuur doet, de accommodaties in beheer heeft en er de horeca verzorgt. Er is onderzoek gedaan en de resultaten zijn bekend.

De sport is bij Interactie prima geregeld maar de rest is onder de maat en dat je er niets van mag vinden maakt het onduidelijk. Bert Visser (Progressief Ermelo) stelde vragen en de gemeente op haar beurt lanceerde een extern onderzoek dat op 19 september gepubliceerd is. Het College heeft er inmiddels over gesproken, op 16 oktober komt het in de Raad.

De vragen van Visser komen uiteindelijk allemaal in het rapport naar voren.

Waarom is het belangrijk? Interactie beheert de accommodaties en het Huis van Ermelo, geeft sportles, zorgt voor een biertje na de wedstrijd, verhuurt zalen, regelt voorstellingen, is overlegpartner van de clubs en stuurt op deze manier de hele sport- en cultuursector aan. Interactie heeft invloed op de manier waarop je als Ermeloër je vrije tijd doorbrengt.

Opdrachten en verwachtingen

Interactie Sportbedrijf Ermelo BV, zo lezen we in het rapport, is verantwoordelijk voor het beheer, exploitatie en onderhoud van Sportcentrum Zanderij, Sportcentrum Triade, de voetbalvelden van DVS’33, EFC’58 en FC Horst en het Huis van Ermelo.

Een endje verderop: “Interactie heeft een omzet van € 5. 000. 000 per jaar. Ze ontvangt voor de uitvoering van de activiteiten een subsidie van circa € 3. 500. 000. De overige inkomsten komen uit de opbrengsten vanuit de verhuur, zwemmen, cultuuractiviteiten, horeca en sportstimulering.”

Je kunt daaruit afleiden dat cultuur geen prioriteit heeft gekregen en dat die prio ook niet gevraagd is. Sterker nog, dat de gemeente en de burgers andere verwachtingen hebben dan de opdracht beschrijft en dat Interactie Sportbedrijf BV haar cultuuractiviteiten kan gebruiken voor het dichten van de exploitatiekosten. Dit zorgt voor vertekende verhoudingen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. De uiteindelijke gebruiker begrijpt er niets van.

In de header van het rapport staat evenmin een helder geformuleerde onderzoeksvraag. “Het onderzoek richtte zich op een kwalitatieve analyse van hoe het sportbedrijf vijf jaar na de oprichting functioneert. Vanuit de vraagstelling lag de focus op de governance.” Als dit het onderzoeksdoel is dan mag je verwachten dat een antwoord zich richt op de governance tussen de gemeente en het sportbedrijf en de manier waarop het sportbedrijf georganiseerd is zodat de doelen samen gerealiseerd kunnen worden.

Het antwoord gaat vervolgens in op de manier waarop één en ander in de sturing verbeterd kan worden en geeft zo antwoord op de vragen die Visser (PE) stelde. In de analyse worden ook tal van kansen voor een betere exploitatie benoemd.

“Kansen”

De onderzoeker van de Galan Groep uit Baarn gebruikt in het rapport tien keer het woord “kans” om aan te duiden dat het niet optimaal functioneert. Kansen voor het verhogen van de bezettingsgraad, kansen om op andere beleidsterreinen met partners (welzijn, cultuur, onderwijs) andere producten neer te zetten, kansen om de horeca uit te breiden en nog veel meer kansen bij de verhuur van zalen.

Over de horeca in het Huis van Ermelo zegt het rapport: “Hoewel het Huis van Ermelo een mooie uitstraling heeft, zijn er nog kansen om de horeca aantrekkelijker te maken. Ook liggen er kansen om de inrichting en looproutes gunstiger te maken en het gebouw meer het karakter van een theater te geven.”

‘Kans’ wordt gebruikt als eufemisme voor ‘niet goed’ en daar ligt dus de opdracht om het te verbeteren. Of het mogelijk is met de huidige organisatie en inrichting van Interactie Sportbedrijf is de vraag. Om de samenwerking met de cultuursector te verbeteren wordt bijvoorbeeld geadviseerd om een kwartiermaker in het leven te roepen.

Kwartiermaker

Het is Interactie niet gelukt goed samen te werken met de cultuur. De gemeente had dat wel verwacht. Het aanbod aan de bevolking is bovendien te mager en niet prettig ingevuld. Dat los je niet 123 op. Het bureau adviseert een kwartiermaker aan te stellen om het hele cultuuraanbod, inclusief horeca en zaalverhuur, een zwiepert te geven. Het kan ook zijn dat de gemeente dit als suggestie heeft meegegeven. Het zinnetje “Het lijkt wenselijk om een kwartiermaker te kiezen vanuit de bestaande cultuurpartijen” duidt hier wellicht op. “Het is belangrijk cultuurkennis toe te voegen” onderschrijft de gedachte dat die niet aanwezig is.

Het is maar de vraag of het aanstellen van een kwartiermaker de oplossing is. Het probleem zit in de vraagstelling van de gemeente, daar kan een kwartiermaker niets mee en cultuurkennis kan je ook toevoegen via vast personeel. Alleen het programma aanpakken heeft geen zin als je de onderliggende zorgen niet wegneemt.

Onderkent de gemeente dat sport en cultuur twee verschillende zaken zijn dan kunnen die prima in één BV zitten maar wel in twee divisies. Elke vraag stelt immers zijn eigen eisen aan de manier van organiseren en werken. Dan liever mensen in vaste dienst die er geschikt voor zijn en de organisatie vooruit willen helpen. Een kwartiermaker hebben we eerder gehad en vaak openen ze een eigen winkeltje in een winkeltje, zoals Interactie Sportbedrijf is begonnen met de vorige directeur als Kwartiermaker Sport. Precies wat je nu niet wilt. Hou het simpel dan loop je later niet vast op onbestuurbaarheid.

Door alle onduidelijkheid lijkt de werkomgeving ook niet veilig. De onderzoekers schrijven: ‘Als er tussen gemeente, cultuurpartners en Interactie geen nieuwe afspraken gemaakt worden over ieders rol gaat het de kwartiermaker niet lukken’. Dus eerst een duidelijke opdracht geven aan Interactie Sportbedrijf en als dat draait een goeie programmeur aanstellen voor culturele activiteiten?

Nieuwe directeur

Sinds juli is Interactie directeurloos, er wordt een nieuwe geworven. Haar of hem ligt de taak te wachten om de organisatie door te ontwikkelen. Nieuw ondernemerschap staat in de to do-lijst maar dat is een bekende klem in Ermelo: het staat dus niet in de overeenkomst.

De gemeente bepaalt voornamelijk de ruimte van Interactie, en dat mag zoals we zagen preciezer. Tegelijk geeft de gemeente weinig ruimte voor ‘ondernemerschap’. Dat kan volgens de onderzoekers wel wat meer worden. Sfeerloos horeca organiseren tijdens culturele evenementen of filmavonden is echter een keuze van Interactie, je kunt de gemeente niet verwijten dat ze de teugels daar te strak aantrekt. Je kunt je wel afvragen of het budget dat de gemeente uittrekt voor het Huis van Ermelo toereikend is. Lager dan in andere gemeenten, meldt het onderzoeksbureau.

Wij concluderen uit de aanbevelingen, de benoemde kansen en het advies voor een kwartiermaker dat er tussen de verschillende partijen een sturingsprobleem hangt, maar ook een cultuurverschil. Er is te weinig opdracht gegeven, niet goed genoeg gemikt, niet goed geluisterd en op z’n beloop gelaten waardoor de opdrachtnemer de eigen ruimte neemt voor haar invulling. Meestal met dat wat het minste (energie) kost. Dit gebeurt tussen gemeente en sportbedrijf alsook ín het sportbedrijf zelf. Een opgelegde opdracht zonder intrinsieke motivatie leidt tot ambitieloos handelen.

Aanbevelingen en Huishoudelijke zaken

De gemeente is 100% aandeelhouder, laat zich informeren en staat op afstand. Het dagelijks werk is aan Interactie. De burgemeester was de persoon die de aandeelhouder vertegenwoordigt. Dat werd als onhandig gekwalificeerd. Een burgemeester moet boven de partijen kunnen staan en veilig zijn. Als het mis gaat met een gemeentelijk bedrijf is de burgemeester de gebeten hond, dat moet je niet willen.

Het College heeft zich dit advies onmiddellijk ter harte genomen, nu is wethouder Tigchelaar de personificatie van de aandeelhouder.

Een ander advies is dat Interactie voortaan vroeg in het seizoen de meerjarenbegroting neerlegt, ruim voor de gemeente begint met de hare. Een sportbedrijf is redelijk goed in te schatten, schrijft de onderzoeker. Nergens voor nodig om mogelijke verrassingen in de begroting zo laat in het jaar te laten verschijnen. “Halverwege het voorjaar” luidt het dringende advies.

Visser (PE) heeft een vraag gesteld over de merkwaardigheid dat de beheerder ook het onderhoud doet. Hij wordt in het rapport op zijn wenken bediend. “Het (is) wenselijk nog eens goed te definiëren wie welke rol oppakt binnen het MJOP (meerjarenonderhoudsplan) inclusief de bijbehorende budgetten. Het gaat er dan óók om welk onderhoud wel en niet onder het MJOP valt.”

In al deze gevallen lijkt het te ontbreken aan contactopties met Interactie. Dat lost het onderzoeksbureau op met een ‘Board’, een raad van belanghebbenden.

Rolverdeling > sport/cultuurraad

Lastige communicatie. Huurders klagen dat er niet te praten valt, technici klagen dat er niet overlegd wordt en er nooit wat kan. Bezoekers willen een biertje en de ruimte mag heel wat minder multifunctioneel. Zaken die de afgelopen jaren van alle kanten gehoord zijn maar Interactie vond het niet nodig en focuste zich op sport (google maar eens op Interactie Ermelo en kijk naar de foto’s). Er is geen sturing en noodzaak om te zorgen dat de organisatie de andere zaken wél oppakt. Dan gaat het een keer zweren.

De Galan Groep ziet het en adviseert “een sportraad in het leven te roepen waarin wethouders en vertegenwoordigers van sportverenigingen regelmatig bij elkaar komen met als doel belangrijke punten af te stemmen. Door zo’n raad in te stellen hoeft Interactie niet perse ook nog als belangenbehartiger op te treden maar kan dit direct in de sportraad worden geagendeerd.”

Vrij vertaald: er is een vertrouwensbreuk tussen de sportclubs en Interactie dus wordt er een Raad tussen gezet als mediator, of in ieder geval als medium.

Interactie is nu én uitvoerder én beleidsadviseur én belangenbehartiger én de baas. Deze complexe cocktail wordt in het advies dan maar via een adviesraad weggewerkt. Een raad voor de cultuur wordt in het rapport nog niet benoemd maar opname van de cultuursector in zo’n raad lijkt niet overbodig. Is er straks ook een onderhoudsraad nodig voor het MJOP?

The point gemist?

Een rapportje overdoen is een dure zaak maar tenzij iedereen tussen de regels doorleest heb je hier niet zoveel aan. Maskerend taalgebruik verhult dat de gemeente de opdracht niet goed gegeven heeft en dat Interactie zich op deelgebieden heeft gefocust en de moed niet had om te zeggen dat al die nieuwe taken niet zo bij hen passen.

Goed opdrachtgeverschap is directievoeren. De gemeente geeft een verwaterde opdracht aan Interactie. Interactie functioneert niet naar verwachting. Gemeente geeft opdracht aan onderzoeksbureau, die komt met sturingsadviezen en suggereert een kwartiermaker. De oorzaak van een en ander lijkt over het hoofd gezien, er volgt dan ook geen duidelijke opdracht.

Het kan allemaal helderder. De Raad vergadert er 16 oktober over.

foto De Zanderij: Mariska Haaima, foto Bert Visser: gemeente Ermelo, foto zwembad: interactie Sportbedrijf bv

We schreven eerder een artikel over de liefde voor Interactie