In de pers de afgelopen dagen veel tekst over tekorten waar gemeenten tegenop lopen. Het is geen verrassing. De meeste gemeenten presenteren deze weken de jaarrekening over 2023 en iedere gemeente bereidt zich voor op de klap die Ravijnjaar heet en meldt er wat over.
Ondanks dat de meeste gemeenten het goed doen zijn alle ogen gericht op 2026, het jaar dat de Rijksoverheid flink gaat korten op de bijdrage aan het gemeentefonds. Vrijwel geen gemeente blijft ongeschonden.
Ermelo verwacht een structureel tekort van 4.1 miljoen, met name omdat bewoners van de ‘grote instellingen’ niet meer zoals vroeger worden meegenomen als inwoner.
Gemeenten kregen met de herschikking van de Jeugdzorg al de taak, en niet persé het budget, om het zelf te gaan uitvoeren. Nu de bijdragen aan het Gemeentefonds en Provinciefonds verlaagd worden staat de gemeente er nog meer zelf voor: veel doen, minder geld en eigenlijk onvoldoende mogelijkheden om zelf inkomsten te genereren.
Ermelo heeft de hondenbelasting afgeschaft. De OZB (belasting op woningen) is de afgelopen jaren hard gestegen, daar zit geen lucht meer in. Rest de toeristenbelasting, en bezuinigingen. De conclusie is dat als de Rijksbijdrage afneemt er gesneden moet worden.
Je verwacht het niet
Cultuur en sport liggen als eerste in het schootsveld maar als je in die sector snijdt kom je aan het cement van de samenleving. Mensen ontmoeten elkaar om samen iets op te bouwen. Grijp je te hard in dan brokkelt de cohesie af, hebben leerlingen minder kansen en krijg je onrust. Mensen met minder geld kunnen minder deelnemen, initiatieven worden niet ontwikkeld, sporters haken af als ze het thuis niet kunnen betalen en een dorpsmuseum onderhouden is al helemaal niet meer te doen.
Om inkomsten te genereren gaat de toeristenbelasting omhoog met als achterliggende gedachte dat we ook voor de toeristen de fietspaden en de infrastructuur moeten onderhouden. Vorige week tijdens het Gastvrij Café, waarin ondernemers uit dorp en recreatie elkaar ontmoetten, werd weer enthousiast verteld dat Ermelo in de zomer qua inwonersaantal verdubbelt. De recreatieondernemers zien de lineaire verbanden tussen infrastructuur & kosten en de toerist echter niet en zijn mordicus tegen het verhogen van de toeristenbelasting.
De Ermelose plannen: sport gaat 7 ton ophoesten, Het Pakhuis verliest 1,5 ton. Toeristenbelasting gaat 8 ton bijdragen.
Beetje spannend
De afgelopen jaren heeft Ermelo het goed gedaan. Een beetje te goed zelfs, vertelde vertrekkend wethouder Weidema in zijn afscheidsinterview.
Plannen werden bedacht en begroot maar gingen lang niet allemaal door. Dekking voor zo’n plan wordt vooraf bedacht en in gang gezet, bijvoorbeeld via de OZB. Voer je het werk niet uit dan hou je geld over want die Onroerende Zaak Belasting wordt alsnog geïnd. In 2022 een overschot, in 2023 een overschot van 11,1 miljoen.
De Gemeenteraad gaat deze maand de jaarrekening 2023 vaststellen en het College stelt voor om de opbrengst als volgt te verdelen:
Het positieve saldo van 11.1 miljoen gaat naar de Algemene Reserve en daar worden vervolgens deze posten weer uitgehaald:
- 1,3 miljoen aan niet verricht werk doorschuiven naar 2024
- Bijna een miljoen voor de uitkering van energietoeslag wordt naar 2024 verplaatst
- Een post van bijna 4 ton voor Beschermd Wonen gaat naar een reservepot met als titel ‘Transitie Sociaal Domein”
- 616.000 aan rijksbijdrage voor opvang Oekraïners is niet uitgegeven en gaat in de spaarpot “Ontheemde Oekraïners”
- 140.000 wordt uitgegeven aan inhuur van iemand die de taakstellingen Sport en Wegen gaat realiseren. Daar kwam de organisatie het afgelopen jaar niet aan toe.
- Groot Onderhoud van private Sportaccommodaties is een fonds dat met 50.000 wordt aangevuld, om de continuïteit te waarborgen
De OZB wordt, los van inflatieindexering, niet meer verhoogd.
Met 4.1 miljoen structureel tekort biedt de 7 miljoen ‘winst’ uit 2023 slechts dekking voor twee jaar, het zet geen echte zoden aan de dijk als je niet tegelijkertijd structurele maatregelen neemt. Je kunt hopen dat een nieuw kabinet de maatregel terugdraait maar het is reëler om er van uit te gaan dat de 4.1 miljoen uit de samenleving getrokken wordt en eruit blijft. Vandaar dat de gemeente er in de Kadernota van 2023 al een voorschot op nam.
Andere bedrijfsvoering
‘Reëel Begroten’ dan maar? In andere woorden: als je 100% van de plannen wilt uitvoeren maar al bijna zeker weet dat het stopt bij 70% dan hoef je niet voor 100% dekking te zoeken. Die gedachtegang is het afgelopen jaar op de begroting losgelaten maar leverde slechts 1 miljoen op.
De coalitie vindt Meerinzicht te duur, er moet twee miljoen van af. Duur is het zeker maar tegelijk moet je allerlei zaken, zoals de eerder genoemde Jeugdzorg, de ‘sociale dienst’, de juridische toestanden en expertise op bouw en wonen ergens vandaan halen. De gemeente zelf heeft noch de expertise noch de personele bezetting. Als het bij Meerinzicht niet ingekocht wordt moeten er anderen ingevlogen worden. Die zijn net zo duur.
Inhuren kost sowieso geld en al komt het uit een andere pot, het is nog steeds geld. Je kunt het reëel begroten noemen, of bezuinigen, maar we redden het er niet mee. Het lijkt onvermijdelijk dat de bedrijfsvoering van de gemeente verder op de schop gaat dan alleen korten op de bijdrage aan Meerinzicht. Daar horen we nu nog niets over.
Nieuwe gemeentewerf
In de stukken van deze week zit het plan voor de bouw van een nieuwe gemeentewerf. Het bestaande complex is verouderd, de gemeente wil alvast ruimte maken voor woningbouw op Kerkdennen zodat zij daar niet in de weg zitten als de plannen escaleren. Met stikstofissues, asbest en gebrek aan ruimte als verdere motivatie wordt binnenkort een aanbesteding uitgezet voor nieuwbouw van een complex langs de Zandkampweg.
De opbrengst van het huidige terrein, naast de Brandweergarage, komt pas over 15 of 20 jaar vrij. Men kan er vanuit gaan dat het tegen die tijd meer opbrengt dan nu maar de kosten van nieuwbouw drukken vanaf 2026 al op de begroting. Als inwoners 7 ton moeten inleveren op sport, als het museum sneuvelt, als er een ravijnjaar aankomt en de kosten voor de verbouwing van het Huis van Ermelo meegewogen worden kan de vraag gesteld worden of het passend is om de werf in 2027 op te laten leveren of dat het een paar jaar uitgesteld kan worden. Over de kosten van de nieuwbouw valt nog niets te zeggen. Om de aanbesteding niet te verstoren zijn de ramingen voorlopig geheim.
Tijdens de begrotingsvergadering van november wordt duidelijk welke keuzes gemaakt worden. De Kadernota van deze maand zal de richting aangeven.
Op 6 juni is Arap-John Tigchelaar als Wethouder Financiën begonnen. Het lijkt erop dat hem de 100 dagen inwerktijd niet gegund is.