Kadernota Afterparty – Deel 2

Eén Ermelo wil de ambtelijke organisatie op de schop: “Het moet democratischer”

Tijdens de recente Kadernotavergadering in Ermelo viel het op: raadslid Henri Luitjes van Eén Ermelo zat duidelijk op een ander spoor dan de rest van de gemeenteraad. Zijn bijdrage, doorspekt met verwijzingen naar systeemtheorie en oude televisieprogramma’s, riep vooral verwarring op. “Waar hééft die man het over?” fluisterden sommigen.

Wie Luitjes na afloop sprak, buiten de raadszaal, kreeg meer helderheid. Eén Ermelo werkt aan een nieuwe politieke inzet: de ambtelijke organisatie moet anders, democratischer. Het is een koerswijziging die voortkomt uit onvrede met de manier waarop de gemeente nu functioneert — en uit het gevoel dat de politiek te weinig invloed heeft op wat er binnen het gemeentehuis gebeurt.

Luitjes haalde tijdens zijn betoog een boekje van schrijfster Roxane van Iperen aan, Eigen planeet eerst, waarin wordt uitgelegd hoe systemen mensen vormen, in plaats van andersom. Ook de “marmottenbak” uit een oud tv-spel van Fred Oster passeerde de revue: een metafoor voor een organisatie waarin de deelnemers geen echte invloed hebben op het systeem waarin ze opereren. Net als de marmotten: ze mogen zelf lopen, maar de bak bepaalt waar ze uitkomen.

Volgens Eén Ermelo werkt het huidige model niet meer. Dat gaat verder dan alleen de gemeentelijke organisatie; ook de samenwerking binnen Meerinzicht — het regionale ambtenarenapparaat van Ermelo, Putten en Zeewolde — moet op de schop. Luitjes noemt Meerinzicht te duur, te log en ontoegankelijk voor raadsleden. “Het is een black box,” zegt hij. “Ik kom er niet tussen. Dat kan en moet anders.”

Het gemeentebestuur van Ermelo werkt momenteel in een zogenoemde netwerkorganisatie. Daarbij sturen teams zichzelf aan, vormen zich flexibel rond taken en opereren zonder strakke hiërarchie. Volgens de leiding werkt dat goed: directeur bedrijfsvoering Saskia van Oene zei recent nog dat ze blij is met deze manier van werken. Tegelijkertijd is er binnen het gemeentehuis ook de wens tot bijsturing. Er is een evaluatie gaande en In oktober staat met de Raad een diversenavond gepland waarin het functioneren van de organisatie onder de loep wordt genomen.

Eén Ermelo lijkt al verder te zijn in haar conclusies. De partij voelt weinig voor het netwerkmodel en wil toe naar een organisatie met meer politieke grip en andere verantwoordelijkheden. Luitjes heeft ook kritiek op het zogeheten BOB-model (Beeldvorming, Oordeelsvorming, Besluitvorming) waarmee raadsvergaderingen nu zijn ingericht. “Dat werkt misschien tijdens crisissituaties, maar niet voor een volwassen democratie,” stelt hij.

Waar partijen in de raad zich richten op beleid, financiën of inwonersparticipatie, kiest Eén Ermelo voor een andere koers: de structuur van het bestuur zelf moet op de schop. Het is een politieke lijn die verder reikt dan de komende begroting of het volgende raadsvoorstel. “Dit wordt ons verkiezingsitem,” zegt Luitjes. “De democratie verdient meer ruimte. De politiek moet de agenda bepalen — niet de organisatie.”