We schrijven mee met het TV programma van Zembla dat zondagavond 10 maart werd uitgezonden.
Er was nogal wat te doen over deze uitzending, de whatsapp werd stadig gevuld met verwijzingen naar het programma en we zijn ook wel benieuwd. Wat ziet een buitenstaander? Hebben we Animal Rights nodig voor beslissingen? Is er nog enige nuance? Wat voor beelden gaan we zien?
Stikstof. De boswachter vindt dat er wat moet gebeuren. In Gelderland is de eendenhouderij een fikse uitstoter.
“Tomassen werkt niet mee aan dit soort dingen”.
Titel van het programma: De pekingeenden van Gelderland.
Boswachter Remko van Rosmalen weer in beeld en onderweg naar het Hulshorsterzand, naar zijn zeggen een van de kwetsbaarste natuurgebieden van Nederland dat wordt bedreigd door stikstof. “Stikstof werkt als meststof en het gebied gedraagt zich er anders door. Verliezen we het landschap dan verliezen we biodiversiteit.”
Beelden van Ermelo en omstreken volgen. Drones laten van bovenaf zien hoe een boerenbedrijf er van bovenuit ziet. Ton Brouwer, criticaster van het Ermelose beleid, bestuurt de drone. Hij heeft lijstjes van veehouderijen, stikstofuitstoot, dieren etc. Brouwer laat zien hoeveel stikstof er uitgestoot mag worden en hoe hard het gaat met eendenhouderijen. Rundvree doet 4% voor de sector, eenden doen rond de 7. Er zijn 33 vergunde eendenhouderijen in Gelderland.
Historie: eenden zijn gekomen toen de Zuiderzee dicht ging, Vissers moesten iets en gingen eenden mesten.
Harderwijkerweg 144 in Ermelo stoot het meeste uit, 40.000 eenden wonen daar. Tomassen Duck-To is de eigenaar (we zien die hallen wel maar hebben ook geen idee. Toen we in Ermelo kwamen wonen, naast waar Tomassen Duck-To nu zit, liepen ze nog buiten en dat roken we dan ook wel maar ‘t was niet erg. Nu zitten ze binnen. Dat is voor die eenden niet fijn, als we het vergelijken met onze kippen zeker niet maar is dat een vergelijk? Uit het oog is wel altijd uit het hart).
Gep Leeflang (journalist bij De Stentor) legt in beeld uit dat Tomassen voor eenden zo’n beetje hetzelfde is als Van Drie voor kalveren: de ketenregisseur. Hij vertelt dat er twee conflicten zijn: tussen gemeente en Tomassen en tussen bewoners en Tomassen. En vice versa.
Stichting DOEH aan het woord, Cora van Eijsden. Ze leidt de verslaggever rond in haar tuin. “Een lijkenlucht” noemt haar collega Heidi het. Cora beschrijft hoe het slachtproces gaat en verslaggeving legt uit hoe Tomassen Tomassen Duck-To werd.
Cora noemt 2016 als begin van de overlast, toen de concurrent in Harderwijk overgenomen werd. “Overlast voor de buurt nam enorm toe, er werden opeens 8 miljoen eenden geslacht.”
Verslaggeving wil praten met de directie maar die ziet zichzelf er niet beter van worden en houdt de boot af.
Van Eijsden wordt genoemd als buurtbewoner. Dat is ze natuurlijk ook maar ze is inmiddels met name secretaris van Stichting DOEH. Het proces van rechtszaken wordt beschreven. Gememoreerd wordt dat de rechter vindt dat Ermelo vanaf het begin had moeten handhaven (Gep Leeflang van de Stentor spreekt in beeld bepaald niet als objectieve journalist).
Dierenwelzijn
Animal RIghts legt uit wat ze doen sinds 2016. Ze zijn ontdaan over de toestanden die ze aantreffen bij eendenhouders die aan Tomassen leveren. De beelden die ze laten zien zijn uiterst onprettig, de gefilmde eendenhouders kregen een boete.
Animal Rights laat in de rapportage op basis van data en observatie zien wat er gebeurde de afgelopen jaren, vooral in de zomer. Beelden van een slachterij buiten Nederland worden getoond om te illustreren hoe het er in zo’n slachterij aan toegaat.
Tomassen reageert op de vraag om een gesprek met “Zeker niet”.
De cameraploeg gaat naar een opvanglocatie waar “bevrijde” eenden geplaatst zijn. “Bevrijd of gestolen?” vraagt de verslaggeving. Animal Rights houdt het op bevrijding, want een eend is een individu.
Hoogleraar Rodenburg heeft het over dierenwelzijn. Hij adviseerde hoe veehouders tegemoet kunnen komen aan de natuurlijke behoeften van dieren in ‘de industrie’. Beelden en uitleg van bio eendenhouders in Engeland waar eenden toegang hebben tot water. Een totaal onvergelijkbare situatie want in Nederland mag je eenden niet in de open lucht houden.
Milieuoverwegingen hebben de eenden naar binnen gebracht. Je vraagt je al kijkend af hoe regelgeving problemen veroorzaakt. Regels bepalen dat mest geinjecteerd moet worden. Iedere boer weet dat daardoor het bodemleven gedood wordt en weidevogels verdwijnen. Zij mesten liever met de ketsplaat maar dat mag niet. Dit is ook zo’n geval want hoe zorg je voor een natuurlijke omgeving binnen een hal?
Stikstofruimtehandel
Er is een nieuwe wet die accommodatie moet aanpassen aan het dier, en niet andersom. Eenden moeten binnenkort ‘spetterwater’ hebben, maar ook voor koeien en varkens gaat gelden dat natuurlijk gedrag van de dieren leidend wordt (als kippenhouders begrijpen wij dat).
Zembla gaat op zoek naar werkende eendenhouders maar vangt bot. De eerste twee die ze bellen zijn gestopt en Zembla bevestigt dat er 33 vergunde eendenhouderijen in Gelderland zijn. Er zijn er nog maar 11 actief. Hoe kan dat? Johan Vollenbroek, van MOB Mobilisation for the Environment, legt uit dat die vergunningen na het stoppen niet ingetrokken zijn en hij vindt dat de provincie dat wel had moeten doen.
Op ‘t oog is zo’n vergunning niet actief maar het blijkt dat de stikstofruimte van boerderijen die niets meer doen verkocht kan worden aan bijvoorbeeld Schiphol of gebruikt kan worden voor een ander doel (zoiets is in het Hart van Horst gaande met een kalkoenboerderij die niets meer doet maar het inzet als middel in het overleg).
Gelders gedeputeerde Mevrouw Mol (BBB) is er niet van op de hoogte en ze lijkt niet blij. Nu weet ze het en vermoedelijk worden die locaties binnenkort niet meer vergund. “We zijn zover nog niet”. Vollenbroek is dat wel, hij gaat de provincie actief benaderen en zal bij de rechter uitkomen.
Beelden van de Ermelose gemeenteraad. Hugo Weidema treedt op als wethouder, zo te zien gefilmd met een camera vanuit het publiek tijdens de informatieavond. Het proces van die avond wordt verteld. Het oordeel is “de informatie die het college geeft roept alleen maar meer vragen op”. We horen raadsleden vertellen waar we eerder al over schreven (aardig te zien hoe de mensen die we dagelijks tegenkomen er op TV uit zien). Gep denkt dat hij over enkele jaren nog steeds over Tomassen Duck-To schrijft. Weidema wil geen interview geven zolang de gemeente niets besloten heeft. Een poging van Van Eijsden, vol in beeld, om Hugo te verleiden tot reactie leidt niet echt ergens toe.
En dat is het dan weer, 50 minuten zijn zo voorbij. Reacties te lezen op bnnvara.nl/zembla
Korte beoordeling onzerzijds. Het was een beschrijving van de situatie. Er werd niet met modder gegooid en er zijn geen wijzende vingers in beeld gekomen. Iedere partij kreeg ruimte om het verhaal te vertellen en soms werd daar geen gebruik van gemaakt. Burgemeester Baars had ooit eens de ruimte om te reageren op een TV-programma en wilde dat niet. Dat bleek zo onhandig. Tomassen was net zo onhandig.
In zijn slotwoord laat Gep Leeflang (journalist bij De Stentor en wekelijks schrijvend over dit dossier) wederom merken dat hij niet objectief is. IJdelheid. Misschien nog wel het hardste nieuws in deze uitzending.