Weet iemand wat een waterschap is en wat het doet?
Het bestaat, dat is wel bekend, en het heft belasting. Maar verder? “Ze doen heel erg veel.” zegt Ronald van Veen, wethouder in Ermelo met waterschap in zijn aandachtsgebied. “Zoveel dat ik niet eens een compleet idee heb van wat allemaal.”
We spraken elkaar omdat 15 maart gestemd kan worden voor het Waterschap. Eerder op de dag was Astrid Meier te gast, zij is Ermelose en fractievoorzitter van Water Natuurlijk.
Dus: wat is een waterschap?
Waterschappen zijn de oudste bestuursorganen in Nederland en beheren als vanouds de waterstanden en waterhuishouding in Nederland. Ooit was het doel gezamenlijk te kunnen boeren, inmiddels is het veel breder maar het gaat nog steeds over belangen die partijen en groepen hebben op gebied van landschap en water. Tegenwoordig is klimaatactie ook een werkterrein van het waterschap. De belangen zijn daardoor groot en als middel om het allemaal in goede banen te leiden hebben we de politiek bedacht. Vandaar dat het waterschap een politiek bestuursorgaan is met daarnaast een grote uitvoerende organisatie.
Voor de uitvoering van het werk is er het dagelijks bestuur, de leden daarvan worden Heemraad genoemd, vergelijk hen met een wethouder. De voorzitter van een waterschap wordt dijkgraaf genoemd. Deze is geen lid van het bestuur, de rol en positie is vergelijkbaar met die van een burgemeester.
Wie kies je dan en waarin?
Over het Algemeen Bestuur van het Waterschap, en over de leden van dát bestuur, gaan de verkiezingen. Dat zijn de beleidsmakers, het dagelijks bestuur voert het beleid vervolgens uit. De laatste keer dat men stemde op personen was in 2004, sindsdien gaat de stem naar partijen. Tegenwoordig zijn er bekende politieke partijen die waterschapsinvloed willen maar er zijn ook speciaal daarvoor opgerichte waterschapspartijen. Naast de gekozen leden zijn er in het algemeen bestuur ook ‘geborgde zetels’ voor benoemde vertegenwoordigers vanuit de landbouw en beheerders van natuurterreinen. De benoemde zetel voor ondernemers is per dit jaar vervallen. Hen vind je nu vaak terug in nieuwe waterschapspartijen.
Wat doen partijen in een Waterschap?
Partijen vertegenwoordigen groepen en belangen. “Als partij streven wij naar drinkbaar water in beken en rivieren” zegt Astrid, “en we willen de wereld goed voor kinderen en kleinkinderen achterlaten”. De kennis die in Waterschappen zit over landschapsbeheer, ecologie, terreinontwikkeling en water komt voor haar samen in Bovi2050, de langetermijnvisie van het Waterschap rondom de Omgevingswet. Circulariteit, het inzetten van waterzuiveringen als verwarming en leverancier van grondstoffen, Waterschap Vallei en Veluwe gaat ervoor om in 2050 geheel circulair te zijn.
Politieke partijen zoals Water Natuurlijk zetten zich als lid van het algemeen bestuur van het Waterschap ook breder in. Astrid noemt het stimuleren van vergroening en verduurzaming van bedrijventerreinen, maar ook de inzet om de waterlasten te schrappen voor mensen onder de armoedegrens.
Wat zijn de zorgen in en rondom Ermelo?
Waterkwaliteit is voor Astrid een punt, nitraatuitspoeling is een bedreiging voor de kwaliteit van het grondwater. Het kan heel goed zijn dat deze stoffen nog stammen uit een tijd waarin te hoge concentraties op het land werden afgezet, en het loopt nu het grondwater in en in tijden van droogte nog wat harder. De kwaliteit van al het water wordt door het Waterschap voortdurend in de gaten gehouden.
Biodiversiteitsontwikkeling is ook een aandachtspunt van haar. Dijken worden tegenwoordig ingezaaid en het blijkt dat daardoor de structuur van de dijk verstevigt. Natuurlijk beheer vindt er plaats, ook op de gronden van het waterschap langs dijken en wegen. Astrid beklemtoont dat het waterschap veel meer doet dan alleen water leveren en dijken bewaken en dat die kennis ingezet wordt in samenwerkingen en partnerschappen op het terrein van klimaatbeheer, milieu en techniek.
Watergebruik moet veel minder
“Wil je mensen bewust maken van hun watergebruik dan moet je het helder vertellen, anders gebeurt er niets.” zegt Ronald van Veen. “Je moet zoiets aandacht geven, alles wat je aandacht geeft groeit. Per persoon honderdtwintig liter water per dag door het riool spoelen is veel te veel. Van het waterschap verwacht ik daar veel meer aandacht voor, ze hebben hun marketing niet echt op orde. De gemeente gaat er ook actie op voeren want met een verdrogende Veluwe kan je zo’n hoog waterverbruik niet hebben, het water is veel te hard nodig.”
In zijn vrije tijd is Van Veen natuurgids bij de Leemputten tussen Leuvenum en Staverden. Hij ziet de laatste jaren verdroging toenemen zodat zelfs de grootste vijvers midden in de zomer droogstaan. Het heeft destructieve gevolgen voor flora, fauna en een uniek landschap.
“We moeten het werk van het Waterschap niet moeilijker maken dan nodig is”, zegt van Veen. “Elke liter die wij wegspoelen kan ergens anders niet ingezet worden”.
In Nederland gebruiken we inderdaad overal drinkwater voor, in België hebben woningen een wat wij noemen vuilwateraansluiting voor toilet, douche en andere zaken. In Nederland zijn zelfs regels om dat tegen te houden. Bewustwording van watergebruik is voor beide gesprekspartners een zaak waar het Waterschap een taak in heeft.
De conclusie van een middagje praten is dat het waterschap een unieke complexe organisatie is die zorgt dat de boel niet onderloopt, dat er voldoende water is, dat het water schoon is en dat de verdeling van het water en alles wat daarbij komt kijken op een zorgvuldige manier, met aandacht voor ieders belang, wordt uitgevoerd. Dan is stemmen voor het Waterschap inderdaad een goed idee want je hebt er dagelijks mee te maken.
Wouter Monden was een dag of wat na het schrijven van dit artikel op Kink.nl (alternative rock) te horen met een column. Dat je als je jong bent vooral moet stemmen. Want: “Jij hebt als twintiger immers veel langer last van de beslissingen dan de boomers die sws gaan stemmen”. Omdenken V2
Op de website van vallei-veluwe.nl is via het menu aan de linkerkant terug te vinden wat het Waterschap er zelf van vindt.
Foto’s Gemeente Ermelo, Waterschap Vallei & Veluwe, SGP kandidatenlijst waterschapsverkiezingen